พระปิดตาพระครูฉัน วัดเหนือ อ.พาน จ.เชียงราย
พระปิดตาพระครูฉัน วัดเหนือ อ.พาน จ.เชียงราย
โดย... ช.พิมลราช (นามปากกาของ ชายนำ ภาววิมล) ...
พระครูฉันทนาลังการ (ฉัน ฉนฺทโน) พระครูชั้นโท อดีตเจ้าอาวาสวัดคีรีมงคล (เหนือ) ต.เจริญเมือง อ.พาน จ.เชียงราย เป็นพระเกจิอาจารย์สายครูบาเจ้าศรีวิชัยที่มีชื่อเสียงเกียรติคุณโดดเด่นในระดับท้องถิ่น และเป็นสหธรรมิกกับครูบาศรีนวล ญาณสิริ วัดเจริญเมือง ท่านเป็นพระสุปฏิปันโนผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบตามพระธรรมวินัย เคร่งครัดในการปกครองคณะสงฆ์ อบรมศีลธรรม วัฒนธรรม เป็นพระอุปัชฌาย์บวชพระภิกษุสามเณรมานานกว่า ๔๐ ปี ด้วยเหตุนี้ พระครูฉันจึงมีลูกศิษย์ลูกหามากมาย และเป็นที่เคารพเลื่อมใสของชาวบ้านในตำบลเจริญเมืองและตำบลใกล้เคียง
พระครูฉันเป็นบุตรของนายปัญญา และ นางคำมี ปัญญาแม เกิดเมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๔๕๑ ตรงกับวันศุกร์แรม ๑ ค่ำ เดือน ๖ ปีวอก เมื่ออายุได้ ๗ ปี โยมบิดาได้นำไปฝากตัวเป็นศิษย์ของครูบาคำอ้าย ชยวุฑโฒ วัดธรรมชัย ต.บ้านแม อ.บ้านแม (ปัจจุบันคือ อ.สันป่าตอง) จ.เชียงใหม่ ในวัยเด็ก พระครูฉันเป็นเด็กเรียบร้อย ขยันหมั่นเพียรทั้งในการทำงานและการศึกษาเล่าเรียน สามารถอ่านเขียนภาษาไทยและภาษาล้านนาได้ตั้งแต่สมัยที่ยังไม่ได้บรรพชาเป็นสามเณร พระครูฉันบรรพชาเป็นสามเณรเมื่ออายุได้ ๑๒ ปี ทีอุโบสถวัดธรรมชัยในวันที่ ๒๐ พฤษภาคม ๒๔๖๓ โดยมีคำบาคำอ้าย ชยฺวุฑโฒ เป็นผู้บรรพชาให้ เมื่ออายุครบบวช ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุเมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๔๗๑ โดยมีพระครูบาใจ๋ เป็นพระอุปัชฌาย์, ครูบาคำ เป็นพระกรรมวาจาจารย์, ครูบาดี เป็นพระอนุสาวนาจารย์. ได้รับฉายาว่า "ฉนฺทโน"
เมื่ออุสมบทแล้ว ได้ตั้งใจศึกษาพระปริยัติธรรมจนสอบไล่ได้ชั้นนักธรรมตรีเมื่อปี ๒๔๗๕ จากนั้น ได้ไปศึกษาเรียนรู้เพิ่มเติมจากครูบาเจ้าศรีวิชัย จนมีความรู้แตกฉาน หากจะเปรียบเทียบกับการศึกษาพระปริยัติธรรมในยุคสมัยนี้ ความรู้ระดับนักธรรมตรีเป็นความรู้ขั้นพื้นฐานที่พระภิกษุฝ่ายคันถธุระสามารถสอบผ่านได้โดยง่าย และพระมหาเปรียญมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่เมื่อห้าถึงหกสิบปีก่อนหน้านี้ การศึกษาพระปริยัติธรรมในเขตชนบทมีข้อจำกัดมาก สำนักเรียนมีน้อย คนสอนก็หายาก พระเกจิอาจารย์ในยุคสมัยนั้น ส่วนใหญ่จะจบแค่นักธรรม จากนั้น ก็จะเบนเข็มไปศึกษาทางด้านวิปัสสนากรรมฐานแทน ความรู้ที่พระเกจิอาจารย์ในอดีตกาลศึกษาเล่าเรียนสืบต่อกันมา เป็นความรู้ที่เน้นทางด้านการปฏิบัติคือการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน สำหรับพระภิกษุที่เป็นเจ้าอธิการปกครองวัดต้องมีความรู้หลายด้าน ถึงจะเป็นที่พึ่งของญาติโยมได้ ความรู้ที่ว่านี้ เรียกรวม ๆ ว่า "วิชาสมภาร" วิชานี้ไม่มีการสอนในสถาบันใด แต่เป็นสรรพวิชาต่าง ๆ ที่สมภารเจ้าวัดจำเป็นต้องเรียนรู้เพื่อประโยชน์ในการปกครองคณะสงฆ์และสงเคราะห์ยาติโยมตามควรแก่การ
ในปี ๒๔๘๑ ชาวบ้านสันทรายได้นิมนต์พระครูฉันมาเป็นเจ้าอาวาสวัดเหนือ ขณะนั้น ท่านมีอายุเพียง ๓๐ ปี เมื่อรับหน้าที่แล้ว ได้บูรณะปฏิสังขรณ์และก่อสร้างถาวรวัตถุต่าง ๆ ภายในวัดเป็นอันมาก ความเจริญรุ่งเรืองด้านต่าง ๆ เริ่มปรากฏขึ้นในสมัยที่ท่านมาปกครองดูแลวัดเหนือ ต่อมาได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะตำบลในปี ๒๔๘๕, เป็นพระอุปัชฌาย์ในปี ๒๔๘๘ และดำรงตำแหน่งเรื่อยมาจนถึงปี ๒๕๒๒ พระครูฉันชราภาพมาก สุขภาพไม่ค่อยแข็งแรงเท่าที่ควร ทางคณะสงฆ์จึงยกฐานะท่านขึ้นเป็นพระครูกิตติมศักดิ์ ที่ปรึกษาเจ้าคณะตำบลและประธานหน่วยอบรมประจำตำบลเจริญเมือง แล้วแต่งตั้งพระครูธรรมภาณพินิตเป็นเจ้าคณะตำบลแทน
เรื่องการจัดสร้างวัตถุมงคล เท่าที่พอจะศึกษาค้นคว้าได้ พระเครื่องของท่านที่เผยแพร่เข้ามาในส่วนกลาง มี ๓ รายการด้วยกันคือ พระนางพญาเสน่ห์จันทร์ สร้างขึ้นในปี ๒๕๒๖, เหรียญรูปเหมือนรุ่นแรก และพระปิดตาเนื้อว่านยา นอกจากนี้แล้ว จะมีพระเครื่องและวัตถุมงคลอื่น ๆ หรือไม่ คงต้องฝากต่อ ให้ลูกศิษย์สายตรงของท่านพิจารณาว่าถึงเวลาที่จะนำมาเผยแพร่ให้นักนิยมพระเครื่องทั่วไปได้รับรู้หรือยัง ถ้าเห็นว่าพร้อมและน่าจะมีประโยชน์ต่อส่วนร่วม นิตยสารพระเครื่องร่มโพธิ์ยินดีที่จะนำชีวประวัติและการสร้างวัตถุมงคลของท่านมาลงให้อีกครั้งด้วยความเต็มใจ
พระปิดตามหาลาภปางสมาธิเพชร เป็นพระปิดตาที่พระครูฉันอนุญาตให้คณะศิษย์ฯ จัดสร้างขึ้นพร้อมกับเหรียญรุ่นแรก เพื่อสมนาคุณให้แก่ผู้ที่ร่วมทำบุญสมทบทุนสร้างเจดีย์ โดยกำหนดอัตราค่าบูชาจากวัดองค์ละ ๒๐ บาท ข้อมูลโดยสังเขปของพระปิดตาพระครูฉัน มีดังนี้
ลักษณะ เป็นพระปิดตามหาลาภปางสมาธิเพชรแบบพิมพ์ครอบแก้ว ศิลปะค่อนไปทางนูนสูง องค์พระกลมป้อม ประทับนั่งบนผ้าทิพย์แบบลายเส้นซึ่งวางอยู่บนฐานบัว ๗ กลีบ ด้านหลัง เป็นยันต์สามตามแบบฉบับของอักษรล้านนา ใต้ยันต์จารึกชื่อ "พระครูฉัน"
ขนาด กว้างประมาณ ๑.๕ เซนติเมตร สูงประมาณ ๒.๔ เซนติเมตร
เนื้อหา ว่านยา
วรรณะ สีออกไปทางน้ำตาลอ่อน เนื้อละเอียด ผิวฟูไม่ตึง มีมวลสารสีดำและสีน้ำตาลอมแดง ปรากฏให้เห็นประปราย บางองค์มีน้อยบ้าง
มวลสารที่ใช้ในการสร้าง ยังไม่พบพยานเอกสารใดที่บันทึกรายละเอียดในเรื่องเนื้อหามวลสารที่ใช้ในการสร้างพระปิดตาชุดนี้ สอบถามจากศูนย์พระเครื่องมาตรฐานที่เป็นหน่วยจองในยุคสมัยนั้น ก็ไม่ได้รายละเอียดเพราะเวลาผ่านพ้นไปนานกว่า ๑๖ ปี (๒๕๔๓) ข้อมูลต่าง ๆ ได้เลือนลางหายไปจากความทรงจำหมดแล้ว พิจารณาในเชิงกายภาพหรือสิ่งที่เห็นได้ด้วยตาเนื้อ พระปิดตาพระครูฉันน่าจะสร้างขึ้นจากว่านยาผสมผงพุทธคุณหรือผงวิเศษต่าง ๆ อาจมีดอกไม้ตากแห้งหสมอยู่ด้วย
ปีที่สร้าง พ.ศ. ๒๕๒๗
พิธีกรรม พระครูฉันอธิษฐานจิตปลุกเสกเดี่ยว
พลานุภาพ เด่นทางด้านเมตตามหานิยม
ค่านิยม เป็นพระปิดตาที่เล่นหากันในหมู่ลูกศิษย์ ส่วนราคาเช่าหาอยู่ที่หลักร้อยต้น ๆ ประมาณว่าไม่น่าจะเกิน ๒๐๐ บาท (เมื่อปี ๒๕๔๓)
พระปิดตาพระครูฉัน จัดเป็นพระปิดตาประเภทกของดีราคาถูกที่นักนิยมพระปิดตารุ่นใหม่ไม่ควรมองข้าม แม้ว่าจะเป็นเพียงพระปิดตาที่เล่นหากันในหมู่ลูกศิษย์ แต่ถ้านำองค์ประกอบต่าง ๆ มาพิจารณากันอย่างละเอียดถี่ถ้วน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอายุการสร้าง เนื้อหามวลสาร พลานุภาพ และสนนราคาเช่าหา และเปรียบเทียบกับพระปิดตารุ่นใหม่ ๆ ที่มีอายุการสร้างไม่กี่ปี เชื่อว่าหลายท่านคงจะมองเห็นความแตกต่างได้อย่างชัดแจ้ง พลานุภาพและประสบการณ์เป็นตัวแปรสำคัญอีกประการหนึ่งที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ด้วยหลักการทางวิทยาศาสตร์ ไม่ใช่สัจธรรมที่จะต้องเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและไม่มีเครื่องมือใดมาวัดความเข้มขลังหรือความแรงของพลังเหนือธรรมชาตินี้ได้ พลานุภาพต้องมีองค์ประกอบครบทั้งพลังจิตของผู้อธิษฐานจิตปลุกเสกกับความศรัทธา ดังนั้น จึงเป็นเรื่องยากที่จะนำพลานุภาพมาเป็นตัวกำหนดค่านิยมในการเล่นหาเชิงสะสม
หากนำสถิติของประสบการณ์ที่เกิดขึ้นมาเป็นเกณฑ์ชี้วัด น่าจะเหมาะสมกว่า แต่ก็ควรให้ความเป็นธรรมกับพระเครื่องอีกส่วนหนึ่งที่มีประสบการณ์แต่ไม่มีใครกล่าวถึง เพราะท่านไม่มีลูกศิษย์เป็นเซียนใหญ่หรือคนที่วงการพระเชื่อถือ นิตยสารพระเครื่อง/หนังสือพิมพ์รายวันที่มีหน้าพระเครื่องก็ไม่เคยลงให้ พระเครื่องในกลุ่มนี้มีมากว่าพระหลักพระยอดนิยมที่วงการนิยมเล่นหากันเป็นสากลหลายเท่าตัว เป็นของดีราคาถูกที่นักนิยมพระเครื่องรุ่นใหม่สามารถเล่นหาได้ด้วยความสบายใจเพราะของปลอมมีน้อยหรือแทบจะไม่มีเลยก็ว่าได้ ืั้งสบายกระเป๋า ราคาถูกกว่ากันมาก ถ้าพลาดก็เสียหายเพียงเล็กน้อย ที่สำคัญอีกประการหนึ่งก็คือเป็นบทเรียนพื้นฐานที่ไม่ควรมองข้าม พระใหม่ พระกลางเก่ากลางใหม่ และพระเก่าต่างกันอย่างไร ยังแยกแยะไม่ออก ดูศิลปะ ดูความเก่า ดูอายุการสร้างไม่เป็น หวังพึ่งคนอื่นเพียงเพื่อให้มีพระหลักพระยอดนิยมไว้ในครอบครองโดยไม่สามารถดูได้ด้วยตนเอง คนที่เรียนลัดแบบนี้กระเป๋าฉีกมามากแล้ว
กว่าจะหาลานบินลงได้ ต้องวนออกนอกเรื่องเพื่อให้นักนิยมพระเครื่องรุ่นน้อง ๆ ได้รับรู้ข้อเท็จจริง เห็นมุมมองบางอย่างที่ทำให้เล่นหาพระเครื่องด้วยเหตุและผล ไม่ใช่เล่นตามกระแส พระปิดตาพระครูฉัน วัดเหนือ ที่หยิบยกมานำเสนอในนิตยสารพระเครื่องร่มโพธิ์ฉบับนี้ เป็นพระปิดตาที่เล่นหากันในหมู่ลูกศิษย์ของท่าน แต่มีคุณค่าในเชิงของการสะสมที่คอพระปิดตาไม่ควรมองข้าม พระปิดตาที่มีอายุการสร้างประมาณ ๑๖ ปีเศษ ๆ (ปี ๒๕๔๓) พิมพ์นี้ มีสนนราคาเช่าหาได้ไม่นานนัก แล้วท่านจะไม่ลองหาไว้ในครองครองสักองค์สององค์บ้างหรือครับ
[จากบทความเก่าในนิตยสารพระเครื่องร่มโพธิ์ ปีที่ ๑๐ ฉบับที่ ๒ (๑๑๑) เดือนกันยายน - ตุลาคม ๒๕๔๓ หน้า ๖ - ๗ ; ปรับแก้สำนวนเท่าที่จำเป็น]
