เหรียญพระปฐมเจดีย์ วัดพระปฐมเจดีย์ ปี ๒๔๖๕

เหรียญพระปฐมเจดีย์ ปี ๒๔๖๕

โดย.. ชายนำ ภาววิมล ...

            นครปฐมเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีพระเครื่องยอดนิยมมากมายหลายพิมพ์ อาทิ เหรียญเจ้าสัว พระผงยาจินดามณี และพระชัยวัฒน์หลวงปู่บุญ ขนฺธโชติ วัดกลางบางแก้ว, เหรียญหล่อปรกโพธิ์และพระปิดตาหลวงพ่อทา โสณุตฺตโร วัดพะเนียงแตก, พระปิดตาหลวงปู่นาค โชติโก วัดห้วยจระเข้, เหรียญหล่อหน้าเสือและคอน้ำเต้าหลวงพ่อน้อย อินฺทสาโร วัดธรรมศาลา, เหรียญหลวงพ่อเงิน จนฺทสุวณฺโณ วัดดอนยายหอม, เหรียญหลวงพ่อวัดไร่ขิงรุ่นแรก. พระเครื่องแต่ละรุ่นที่กล่าวมานี้ ล้วนเป็นพระหลักที่นิยมเล่นหากันเป็นสากล สนนราคาเช่าหาว่ากันตั้งแต่หลักหมื่นขึ้นไป บางพิมพ์ก็เล่นหากันถึงหลักแสนแล้ว.

            นอกจากพระเครื่องต่าง ๆ เหล่านี้แล้ว ก็ยังมีพระเครื่องที่เปี่ยมล้นด้วยพลานุภาพ และมีศิลปะงดงามตระการตาให้นักนิยมพระเครื่องในยุคสมัยนี้ สามารถเลือกเก็บสะสมได้ตามควรแก่อัตภาพ พระเครื่องเมืองนครปฐมบางรุ่นบางพิมพ์แม้จะมีค่านิยมที่วัดกันด้วยเงินตราไม่สูงมากนัก แต่ก็เป็นของที่หายากแบบสุด ๆ จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นพระเครื่องในตำนานที่นักนิยมพระเครื่องยุคใหม่แทบจะไม่มีโอกาสได้พบเห็นกันเลย พระเครื่องบางประเภทก็ยังคงเป็นของดีราคาเยาวชนที่พอจะเสาะแสวงหากันได้ไม่ยากนัก

            สาระสำคัญที่เป็นแรงดันให้พระเครื่องเมืองนครปฐมเป็นพระหลักที่นิยมเล่นหากันอย่างกว้างขวาง ก็เพราะนอกจากมีพลานุภาพโดดเด่นแล้ว ยังมีศิลปะอันมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวและมีความงดงามตามแบบอย่างในการสร้างพระเครื่องแต่ละประเภท ย้อนกลับเข้ามาสู่เรื่องเหรียญปั๊มเมืองนครปฐม มีเหรียญปั๊มพิมพ์เสมายุคเก่าที่มีศิลปะงดงามเป็นเลิศอยู่ด้วยกัน ๓ เหรียญ คือ เหรียญหลวงพ่อเงิน จนฺทสุวณฺโณ วัดดอนยายหอม รุ่นแรก, เหรียญเสมาหลวงพ่อวัดไร่ขิง รุ่นแรก, และอีกเหรียญหนึ่งที่จะนำเสนอต่อท่านผู้อ่านในโอกาสนี้ ก็คือ "เหรียญพระปฐมเจดีย์ ๒๔๖๕"

            เหรียญพระปฐมเจดีย์ ๒๔๖๕ เป็นเหรียญจำลองรูปเหมือนองค์พระปฐมเจดีย์ที่เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ อดีตเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ ในสมัยรัชกาลที่ ๕ สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึกในโอกาสบำเพ็ญกุศลทำบุญอายุครบ ๗๐ ปีบริบูรณ์ซึ่งตรงกับวันที่ ๒๑ ธันวาคม ๒๔๖๕^๑

^{ภาพเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว.หลาน กุญชร) ผู้สร้างเหรียญพระปฐมเจดีย์ ปี ๒๔๖๕}

            ลักษณะ เป็นเหรียญแบบเสมาคว่ำ เส้นขอบเหรียญทั้งด้านหน้าและด้านหลังเป็นซุ้มกนกไม่แกะลาย ความหนาเส้นขอบเหรียญประมาณ ๐.๒ เซนติเมตร ด้านบนมีลักษณะเป็นฐานเขียง ๒ ชั้น ด้านหน้าเป็นภาพองค์พระปฐมเจดีย์ทางด้านทิศเหนืออันเป็นด้านที่ประดิษฐานองค์พระร่วงโรจนฤทธิ์ ส่วนด้านหลัง ประทับด้วยพระคาถา "อะ มะ อุ" กึ่งกลางเหรียญ คั่นด้วยดอกจันทน์กับเส้นคล้ายตัวหมุดสองเส้น ใต้ดอกจันทน์เป็นอักษร ๓ แถวประกอบด้วย "สร้าง เมื่อ", "พ.ศ.", "๒๔๖๕". ตามลำดับ ล่างสุดเป็นรูปลายไทย^๒ 

 
            เนื้อหา เท่าที่เคยพบเห็น มีทั้งทองแดงกาไหล่ทอง ทองแดงกาไหล่เงิน และผิวไฟ^๓
            ขนาด กว้าง ๒.๖ ซ.ม. สูง ๔.๐ ซ.ม. หนาประมาณ ๐.๑ ซ.ม. (โดยประมาณ)
            ปีที่สร้าง พ.ศ. ๒๔๖๕
            จำนวนการสร้าง ๑๐,๐๐๐ เหรียญ
            พิธีกรรม สันนิษฐานว่าอธิษฐานจิตแผ่เมตตาฯ โดยยอดพระเกจิอาจารย์เมืองนครปฐมในยุคสมัยนั้น อาทิ พระธรรมวโรดม (โชติ ธมฺมปฺปโชติกเถระ ป.ธ.๘ : ชาตะ ๒๔๒๓, อุปสมบท ๒๔๔๓, มรณภาพ ๒๔๙๗) วัดพระปฐมเจดีย์, พระพุทธวิถีนายก (บุญ ขนฺธโชติ: ชาตะ ๒๓๙๑, อุปสมบท ๒๔๑๒, มรณภาพ ๒๔๗๘) วัดกลางบางแก้ว,^๔ พระครูวิหารกิจจานุการ (ปาน โสนฺนโท; ๒๔๑๘/๒๔๓๙/๒๔๘๑) วัดบางนมโค, หลวงพ่อโหน่ง อินฺทสุวณฺโณ (๒๔๐๘/๒๔๓๒/๒๔๗๗) วัดคลองมะดัน, พระราชมงคลวุฒาจารย์ (ใจ อินฺทสุวณฺโณ; ๒๔๐๕/๒๔๒๖/๒๕๐๕) วัดเสด็จ, พระครูไพศาลธรรมวาที (ห้อย ปุญญสสะ; ๒๔๑๕/๒๔๓๕/๒๔๘๓) วัดหอมเกล็ด, หลวงพ่อแช่ม อินฺทโชโต (๒๔๐๕/๒๔๒๕/๒๔๙๐) วัดตาก้อง, หลวงพ่อคง ธมฺมโชโต (๒๔๐๗/๒๔๒๗/๒๔๘๖) วัดบางกระพ้อม, หลวงพ่อน้อย คนฺธโชโต (๒๔๓๕/๒๔๕๖/๒๔๘๘) วัดศีรษะทอง, พระอธิการชา (เป็นเจ้าอาวาสตั้งแต่ ๒๔๒๓ - ๒๔๗๙) วัดสามควายเผือก, หลวงพ่อทอง อินฺทสุวณฺโณ (๒๓๙๑/๒๔๑๑/๒๔๖๘) วัดละมุด^๕
            พลานุภาพ คนนครปฐมยุคเก่า ๆ มีความเคารพเลื่อมใสและเชื่อมั่นว่าเหรียญพระปฐมเจดีย์ รุ่นแรกนี้มีพลานุภาพยอดเยี่ยมทุก ๆ ทาง ไม่ว่าจะเป็นเมตตามหานิยม โชคลาภ แคล้วคลาดนิรันตราย เกื้อหนุนชีวิตให้เจริญก้าวหน้า
            ค่านิยม สนนราคาเล่นหากันตั้งแต่หลักหมื่นต้น ๆ ขึ้นไป (ปี ๒๕๓๙) สำหรับเหรียญสภาพพอสวย หากสวยสมบูรณ์แบบประกวดได้ ก็ต้องมากกว่านี้ เคยมีคหบดีนครปฐมคนหนึ่งเช่าหาไปใส่ตลับทองขึ้นคอด้วยราคาสูงถึงหกหมื่นบาท
            เหรียญพระปฐมเจดีย์ ๒๔๖๕ นี้ จัดเป็นเหรียญปั๊มที่มีศิลปะงดงามที่สุดเหรียญหนึ่ง เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว ยังพอมีให้เห็นกันตามศูนย์พระเครื่องทั่ว ๆ ไป แต่ในปี ๒๕๓๙ นี้ หายากครับ ใครมีใครก็หวง หากไม่ขัดสนหรือจำเป็นจริง ๆ คงไม่ปล่อยให้หลุดมือแน่นอน

๑. ปรับแต่งใหม่จากบทความเก่าในนิตยสารศูนย์พระเครื่อง ปีที่ ๗ ฉบับที่ ๑๖๘ (๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๙) หน้า ๑๘ ๑๙.

๒. หมายเหตุ
^๑ ในหนังสือประวัติ วัตถุมงคล พรระธรรมวโรดม (โชติ ธมฺมปฺปโชติกเถระ) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร หน้า ๑๑๐ มีข้อมูลที่แตกต่างกันดังนี้ จัดสร้างขึ้นโดยเจ้าพระยาเทเวศรวงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว.หลาน กุญชร) สภานายยกรัฐมนตรี ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ท่านมีอายุครบ ๗๐ ปีบริบูรณ์ในวันที่ ๑๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๕ โอกาสนั้น ท่านได้จัดทำบุญฉลองอายุครบรอบวันเกิด ณ ที่บ้านใหม่คลองเตย เวลาเช้ามีนิมนต์พระสงฆ์ ๒๐๐ รูป มารับบิณฑบาต ถึงเวลาเพลนิมนต์พระสงฆ์ฉัน ๑๐ รูป แล้วมีเทศน์ ๑ กัณฑ์ ท่านทำบุญลักษณะนี้ รวมถึง ๓ ครั้ง ต่อมาในวันที่ ๑๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๖๕ ได้บำเพ็ญกุศลครั้งใหญ่ขึ้นอีกและครั้งนี้ท่านได้จัดสร้างพระพุทธรูปบูชาสูง ๒ ศอกคืบ ๔ นิ้วองค์หนึ่ง พระเจดีย์ทองเหลืองสูง ๑ คืบ ๖ นิ้ว ฐานกว้าง ๑๑ นิ้วแบบ จำลององค์พระปฐมเจดีย์ ๑๘ องค์ พร้อมได้จัดสร้างเหรียญรูปพระปฐมเจดีย์ขอบใบเสมาอีกจำนวน ๑๐,๐๐๐ เหรียญ ก่อนท่านจะถึงแก่อสัญกรรม ในวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๕ (เขียนตามต้นฉบับเดิม เพราะในสมัยนั้นการเปลี่ยนปี พ.ศ. กระทำกันในวันที่ ๑ เมษายน ดังนั้นเดือนมกราคม จึงยังเป็นเดือนที่ ๑๐ ของปี ๒๔๖๕)
^๒ เนื่องจากคำบรรยายลักษณะในบทความที่ว่า "เป็นเหรียญรูปเสมาคว่ำ ขอบเหรียญเป็นลายเส้นกนก หนาประมาณ ๐.๒ เซนติเมตร รูปองค์พระปฐมเจดีย์แกะพิมพ์แบบเรียบง่าย ได้สัดส่วน ศิลปะค่อนไปทางนูนต่ำ แต่เน้นมิติคือมีความคมชัดลึก ห่วงเหรียญมีลักษระต่างไปจากห่วงเหรียญทั่ว ๆ ไป คือ คล้ายเส้นหวายผ่าซีกตัดเป็นรูปวงรี ด้านหลังเป็นอักษรขอม ๓ ตัว คือ อะ มะ อุ ใต้อักขระเป็นรูปดอกจันทร์เล็ก ๆ และระบุปีที่สร้าง คือ พ.ศ. ๒๔๖๕"  ไม่ชัดเจนเท่าที่ควรจึงปรับแก้ใหม่
^๓ ในหนังสือประวัติ วัตถุมงคล พรระธรรมวโรดม (โชติ ธมฺมปฺปโชติกเถระ) วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร หน้า ๑๑๑ มีการนำเสนอภาพ เหรียญกาไหล่ทองลงยาสีขาว อีกเนื้อหนึ่ง
^๔ ไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับพระเกจิอาจารย์ที่ร่วมอธิษฐานจิตแผ่เมตตา ข้อสันนิษฐานจากบทความเก่า ระบุนาม หลวงพ่อทา โสณุตฺตโร วัดพะเนียงแตก และ หลวงปู่นาค โชติโก วัดห้วยจระเข้ ตรวจสอบข้อมูลแล้วพบว่าเหรียญรุ่นนี้ ไม่ทันพระครูอุตรการบดี (ทา โสณุตฺตโร: ชาตะ ๒๓๗๖, อุปสมบท ๒๔๑๕, มรณภาพ ๒๔๕๙) พระครูปัจฉิททิศบริหาร (นาค โชติโก) (ชาตะ ๒๓๕๘, อุปสมบท ๒๓๗๙, มรณภาพ ๒๔๕๒) วัดห้วยจระเข้ จึงลบชื่อของยอดพระเกจิอาจารย์ทั้ง ๒ รูปออก
^๕ รายนามดังกล่าวยกเว้นพระธรรมวโรดม (โชติ ธมฺมปปฺโชติกเถระ) เป็นรายนามที่ปรากฏในสื่อต่าง ๆ แต่มีข้อสังเกตประการหนึ่งคือ ในปี ๒๔๖๕ หลวงพ่อน้อย คนฺธโชโต วัดศีรษะทอง มีอายุ ๓๐ ปี พรรษา ๙

๓. อ้างอิง
สุธี สูงกิจบูลย์. (๒๕๕๗). ประวัติ - วัตถุมงคล พระธรรมวโรดม (โชติ ธมฺมปฺปโชติกเถระ) (อนุสรณ์ ๖๐ ปี วันมรณภาพ). พิมพ์ครั้งแรก. นครปฐม: เพชรเกษมการพิมพ์.